сойлемнын бырынгай мушелеры бастауыш баяндауыш аныктауыш толыктауыш пысыктауышка мысал

Сөйлемнің бірыңғай мүшелері – сөйлемнің бір ғана мүшесінің қызметін атқаратын,бір ғана сұраққа жауап беретін,көбінесе бір тұлғада,бір сөз табынан жасалып,бір ғана сөзге қатысты болатын сөздер тобы. Сөйлемнің барлық мүшелері де сөйлемнің бірыңғай мүшелері бола алады.Мысалы: Күн бата Арман,Есет,Бейбіт үйлеріне қайтты.Ашық та ақжарқын жүретін жан екен.

Сөйлем мүшелері сөйлемдегі маңызына,қызметіне қарай тұрлаулы мүшелер және тұрлаусыз мүшелер болып екі топқа бөлінеді.

Тұрлаулы мүшелер: бастауыш пен баяндауыш.

1) Бастауыш – сөйлемдегі ойдың иесі,ол нөлдік, көптік, тәуелдік тұлғаларда есімдіктен, есім сөз таптарынан жасалады.Мысалы: Берік үйге жүгіріп келді.Атамекен – маған ыстық туған жер.

2) Баяндауыш – бастауыштың негізгі қасиеттерін нақтылай келе етістіктен, т.б. сөз таптарынан жасалады.Мысалы:Мен дүкенге кеттім.Анам жұмысқа бара жатырған еді.

Тұрлаусыз мүшелер: анықтауыш, толықтауыш, пысықтауыш.

1) Анықтауыш заттың, субстантивтенген сөз таптарының, септік жалғаулыпысықтауыштарды айқындайды, оның сапалық, меншікті түрлері бар.Мысалы: Алыстан әсем тау көрінді.Сөренің үстінде тұрған еді ғой.

2) Толықтауыш септелген сөздердің заттық қасиетін көрсетеді де, тура және жанама түрлерге бөлінеді.Мысалы: Үйден кітапты алып қайту керек болды.Інім бүгін күреске қатысады.

3) Пысықтауыш көбіне қимылға, кейде есімдерге де қатысты жұмсалады. Мысалы: Ол аяғын ілгері басты.Таңертең жолға шықтық.