эссе на тему

Қазақстандағы сауданың оң және теріс әсерлері қандай?

ДАЮ 50 баллов

Ең біріншіден, Қазақстан әлемдік сауданың элитасына кіреді. Елдегі шағын және орта бизнестің нарықтық аясы кеңейіп, Еуропаға, Шығыс Азияға тауарды еркін өткізіп, оны сатуға мүмкіндік ашылады. Отандық кәсіпкерлер мейлінше сауатты құрылған сауда нарығына түседі. Ұйымға мүше мемлекеттер қазақстандық тауарларға бірдей мүмкіндіктер беруге кепілдік етеді.

Қазірдің өзінде шетелге тауарларын экспорттайтын ұлттық брендтер аз емес. Мәселен, «Рахат» шоколадтары Германия, Ресей, Моңғолия, Қытай, Тәжікстан Ауғанстан сынды елдерге экспортталады. Мұндай ірі компаниялар мен кәсіпорындар үшін ДСҰ - үлкен мүмкіндік.

Екіншіден, Дүниежүзілік сауда ұйымының мүшесі болу - сыртқы капиталдардың көптеп келуін қамтамасыз етеді. Яғни шетел инвестицияларының көлемі арта түспек. Қазақстан ДСҰ-ға енгеннен соң, инвесторларды тартуда Орталық Азия аумағындағы көшбасшылығын одан әрі күшейте түспек. Былтыр шетел инвестициялары бүкiл әлем бойынша 8 пайызға төмендедi. Соның iшiнде дамушы елдерде 50 пайызға дейiн азайды. Соған қарамастан, Қазақстанда инвестициялардың тұрақты өсiмi тiркелуде. Деректерге сүйенсек, соңғы 10 жылда Қазақстан 208 млрд. доллар шетел инвестициясын тартты. Жыл сайын бiз 20 млрд. долларға тарта шетел инвестициясын тартып отырмыз. 2014 жылы оның көлемi 23,9 млрд долларды құрады. Мәселен, көрші Қырғызстанға келетін инвестициялар жылына 100 млн. долларға да жетпейді.

Басты басымдығымыз - инвестициялық саясатымыздың тартымдылығында. Қазақстанда «Инвестор - 2020» жобасы аясында индустриалдық-инновациялық инфрақұрылымды дамытуға таяу үш жылда 60 млрд теңгеге жуық қаражат бөлу жоспарланған. Оның үстіне индустрияландырудың басымдықты салаларының инвесторлары корпоративтік табыс салығынан, жер салығынан 10 жыл мерзімге босатылған. Ал мүлік салығынан 8 жылға босатылады. Оның үстіне нысан пайдалануға берілген соң инвестордың капиталдық шығындарының 30 пайызына дейінгі көлемі өтеледі.

Үшіншіден, еліміз сауда саласындағы дауларды шешудің әлемдік тәжірибесіне қол жеткізетін болады. Қазіргі кезде ДСҰ шеңберінде қолданылып отырған дауларды шешу тетігі - халықаралық сауда жүйесінің маңызды элементі болып табылады. Ұйымның өз бағасы бойынша, ол әлемдік экономикада тұрақтылықты қамтамасыз етуге қосатын үлесі зор. Тарифтер мен сауда бойынша Бас келісім Уругвай раундының нәтижесінде құрылған. Ол ұйымға мүше-мемлекеттерінің саяси ықпалы мен экономикалық қуаттылығына қарамастан, барлық қатысушылар үшін бірегей ережелерді ұсынады. Мұндай тәсіл кішігірім елдер үшін айтарлықтай қуатты мемлекетпен туындаған дауды екіжақты негізде шешу кезінде тиімдірек жағдайды иеленуіне жол ашады. ДСҰ құрылу кезінен бері мемлекеттер бұл тетікке жиі жүгінеді. Ұйымда АҚШ, Канада және Еуропалық Одақ ең белсенді қатысушылар болып есептеледі. Дегенмен, дамушы мемлекеттер де бұл механизмге жиі сүйенетін болған.

Төртіншіден, қазақстандық инвесторлар ДСҰ-ға мүше мемлекеттердің нарығына қол жеткізе алады. Қазақстанның ЭЫҰ елдеріне салған салымы айтарлықтай көлемге ие. Мәселен, 5 жыл ішінде Қазақстан Иранға - 8,8 млн. доллар, Түрікменстанға - 11 млн. доллар, Әзербайжанға - 25 млн. доллар, Тәжікстанға - 51 млн. доллар, Өзбекстанға - 95 млн. доллар, Қырғызстанға - 260 млн. доллар, Түркияға - 522 млн. доллар инвестиция салған. ДСҰ шеңберінде қазақ инвестициясы салынған мемлекеттердің саны да арта беретін болады.

Бесіншіден, қазақстандық тұтынушылар арзан тауарларға молынан қарық болмақ. Кедендік кедергілерсіз енген шетелдік тауарлар біздің елде теңдей құқыққа ие болады.

Алтыншы, Қазақстан өзінің ұлттық мүддесін қаперге ала отырып, әлемдік сауданың жаңа ережелерін жасақтауда өз үлесін қоса алады.

Ал ең бастысы - Қазақстан халықаралық сауда нарығының толыққанды мүшесі ретінде өз имиджін біршама жоғарылататын болады. 1996 жылдан бері сыртқы саясатымыздың ең негізгі мақсаттарының бірі - Дүниежүзілік сауда ұйымына кіру болғаны да осыдан. Сондықтан Қазақстанның ДСҰ-ға енуі заңды үдеріс.